Το γκλίτερ είναι εορταστικό και διασκεδαστικό – ένα αγαπημένο προϊόν για διακοσμήσεις, μακιγιάζ και καλλιτεχνικά έργα. Αλλά ενώ μπορεί να φαίνεται ακίνδυνο, ακόμη και όμορφο, η λάμψη του γκλίτερ κρύβει μια σκοτεινότερη πλευρά. Αυτή η γυαλιστερή σκόνη συχνά καταλήγει μακριά από τραπέζια πάρτι και ευχετήριες κάρτες. Μπορείτε ακόμη και να εντοπίσετε γκλίτερ να αστράφτει σε παραλίες.
Σε πρόσφατη έρευνά του link.springer, ανακάλυψαν ότι το γκλίτερ – συγκεκριμένα, το είδος που κατασκευάζεται από ένα κοινό πλαστικό πολυμερές που ονομάζεται τερεφθαλικό πολυαιθυλένιο (PET) – δεν ρυπαίνει απλώς τον ωκεανό. Θα μπορούσε να επηρεάσει ενεργά τη θαλάσσια ζωή καθώς σχηματίζει κοχύλια και σκελετούς, κάτι που είναι πολύ μεγαλύτερο από ό,τι μπορεί να ακούγεται.
Με απλά λόγια: το γκλίτερ βοηθά στο σχηματισμό κρυστάλλων που δεν είναι σχεσιασμένα από τη φύση. Και αυτοί οι κρύσταλλοι μπορούν να σπάσουν το γκλίτερ σε ακόμη μικρότερα κομμάτια, καθιστώντας το πρόβλημα της ρύπανσης χειρότερο και πιο μακροχρόνιο.
Έχουμε την τάση να σκεφτόμαστε τα μικροπλαστικά ως μικροσκοπικά κομμάτια στο μέγεθος scrub προσώπου ή ινών από ρούχα, αλλά το γκλίτερ είναι στη δική του ξεχωριστή κατηγορία. Συχνά είναι κατασκευασμένο από πολυστρωματική πλαστική μεμβράνη με μεταλλικές επιστρώσεις – το ίδιο υλικό που βρίσκεται σε είδη χειροτεχνίας, καλλυντικά, διακοσμήσεις για πάρτι και ρούχα. Είναι λαμπερό, πολύχρωμο και ανθεκτικό – και εξαιρετικά μικροσκοπικό. Αυτό το καθιστά δύσκολο στο καθάρισμα και εύκολο στην κατανάλωση από τα θαλάσσια ζώα, επειδή φαίνεται νόστιμο.
Ωστόσο, η ερευνητική εργασία στο περιοδικό Environmental Sciences Europe υποδηλώνει ότι αυτό που πραγματικά διαφοροποιεί τη λάμψη από άλλα μικροπλαστικά είναι ο τρόπος με τον οποίο συμπεριφέρεται μόλις εισέλθει στον ωκεανό. Αλληλεπιδρά ενεργά με το περιβάλλον του· δεν παρασύρεται παθητικά.
Στο εργαστήριο, αναδημιουργήθηκαν συνθήκες του θαλασσινού νερού και προσθέσαν λάμψη στο μείγμα για να διερευνήσουν εάν η λάμψη θα επηρέαζε τον τρόπο με τον οποίο σχηματίζονται τα ορυκτά – όπως αυτά που χρησιμοποιούν τα θαλάσσια ζώα για να φτιάξουν τα κελύφη τους. Αυτό που είδαν ήταν εκπληκτικά γρήγορο και απίστευτα συνεπές: η λάμψη έδινε ώθηση στον σχηματισμό ορυκτών όπως ο ασβεστίτης, ο αραγωνίτης και άλλοι τύποι ανθρακικών ασβεστίου σε μια διαδικασία γνωστή ως «βιομεταλλοποίηση».
Αυτά τα ορυκτά είναι τα δομικά στοιχεία που χρησιμοποιούν πολλά θαλάσσια πλάσματα – συμπεριλαμβανομένων των κοραλλιών, των αχινών και των μαλακίων – για να φτιάξουν τα σκληρά τους μέρη. Αν η λάμψη επηρεάζει αυτή τη διαδικασία, θα μπορούσαμε να βλέπουμε μια σοβαρή απειλή για τη ζωή στον ωκεανό.
Μια μηχανή καλλιέργειας κρυστάλλων
Κάτω από το μικροσκόπιο, είδαn ότι τα σωματίδια λάμψης λειτουργούσαν σαν μικρές πλατφόρμες για την ανάπτυξη κρυστάλλων. Ορυκτά σχηματίστηκαν σε όλες τις επιφάνειές τους, ειδικά γύρω από ρωγμές και άκρες. Δεν ήταν μια αργή συσσώρευση – οι κρύσταλλοι εμφανίστηκαν μέσα σε λίγα λεπτά.
Αυτό μπορεί να περιπλέξει τις φυσικές διεργασίες. Τα θαλάσσια πλάσματα χρησιμοποιούν πολύ ακριβείς συνθήκες για να δώσουν στα κελύφη τους το σωστό σχήμα και αντοχή. Όταν κάτι σαν τη λάμψη εμφανίζεται και αλλάζει τους κανόνες – επιταχύνοντας την ανάπτυξη κρυστάλλων, αλλάζοντας τους τύπους κρυστάλλων που σχηματίζονται – θα μπορούσε να επηρεάσει αυτές τις φυσικές διεργασίες. Όπως το να ψήνετε ένα κέικ και ξαφνικά να ζεσταίνετε τον φούρνο στους 1.000ºC, μπορεί ακόμα να είναι ένα κέικ – αλλά δεν θα είναι αυτό που σκοπεύατε να μαγειρέψετε.
Ακόμα χειρότερα, καθώς οι κρύσταλλοι μεγαλώνουν, πιέζουν τα στρώματα του γκλίτερ, προκαλώντας το να σπάσει, να ξεφλουδίσει και να διαλυθεί. Αυτό σημαίνει ότι το γκλίτερ καταλήγει να μετατρέπεται σε ακόμη μικρότερα κομμάτια, γνωστά ως νανοπλαστικά, τα οποία απορροφώνται πιο εύκολα από τη θαλάσσια ζωή και είναι σχεδόν αδύνατο να απομακρυνθούν από το περιβάλλον.
Τα μικροπλαστικά καταναλώνονται από τη θαλάσσια ζωή, από ψάρια και χελώνες μέχρι στρείδια και πλαγκτόν. Αυτό επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο τα ζώα τρέφονται, αναπτύσσονται και επιβιώνουν. Όταν τρώμε θαλασσινά, αυτά τα μικροπλαστικά γίνονται μέρος της δικής μας διατροφής.
Αλλά τα ευρήματά δείχνουν ότι το γκλίτερ δεν τρώγεται απλώς. Αλλάζει τη χημεία του ωκεανού με μικροσκοπικούς αλλά σημαντικούς τρόπους. Προωθώντας το λάθος είδος ορυκτής ανάπτυξης, το γκλίτερ μπορεί να επηρεάσει τον τρόπο με τον οποίο τα ωκεάνια ζώα σχηματίζουν τα κελύφη ή τους σκελετούς τους εξαρχής.
Αυτό το πρόβλημα δεν σταματά στην άγρια ζωή. Ο ωκεανός παίζει βασικό ρόλο στη ρύθμιση του κλίματος της Γης και ο σχηματισμός ορυκτών είναι μέρος αυτής της εξίσωσης. Εάν ο σχηματισμός ανθρακικού ασβεστίου στον ωκεανό αλλάξει, θα μπορούσε επίσης να επηρεάσει τον τρόπο με τον οποίο ο άνθρακας κινείται στον πλανήτη.
Έτσι, την επόμενη φορά που θα δείτε γκλίτερ σε μια κάρτα γενεθλίων ή σε μια παλέτα μακιγιάζ, θυμηθείτε το εξής: μπορεί να μοιάζει με ακίνδυνη λάμψη, αλλά στον ωκεανό, συμπεριφέρεται περισσότερο σαν μια φανταχτερή χημική ουσία που προκαλεί προβλήματα. Αυτό που μας φαίνεται μικρό και λαμπερό θα μπορούσε να είναι ένας μεγάλος, σιωπηλός διαταράκτης για τον θαλάσσιο κόσμο.
Και μόλις βγει εκεί έξω, δεν πρόκειται να εξαφανιστεί.
photo J.D. Rodriguez-Blanco
