Η Κινέζικη “Γάτα που Γνέφει” είναι πασίγνωστη – τουλάχιστον οπτικά. Και μπορεί να φαίνεται και να δείχνει αρκετά κιτς αυτό το ολόχρυσο διακοσμητικό, ωστόσο θα το δεις παντού σε όλες τις κινέζικες συνοικίες και ασιατικά καταστήματα παγκοσμίως. Μάλιστα για την ακρίβεια αυτό τα μικρά αγαλματάκια δεν είναι καν κινέζικα αλλά Ιαπωνικά.
Γάτα της τύχης Maneki-Νeko
Η χρυσή γάτα της τύχης λέγεται Maneki-Neko και στα ιαπωνικά σημαίνει “Γάτα που Γνέφει“. Και κάνει ακριβώς αυτό που λέει το όνομα της καθώς οι Ιάπωνες δεν γνέφουν όπως όλος ο δυτικός πολιτισμός αλλά όταν θέλουν να καλέσουν κάποιον κοντά τους σηκώνουν την παλάμη προς τα εμπρός με τα δάχτυλα προς τα κάτω.
Οι γάτες Maneki-neko έχουν πάντα ένα υψωμένο πόδι, κόκκινα αυτιά και επάνω τους έχει διάφορα διακοσμητικά όπως χρυσά νομίσματα. Θεωρούνται ότι φέρνουν τύχη και ευημερία εδώ και πολλούς αιώνες με ποίκιλες ιστορίες προέλευσης όλες όμως από την Ιαπωνία.
Προέλευση της γάτας Maneki-Neko
Ένας θρύλος αναφέρει για μια γάτα που γεννήθηκε στον ναό Gōtoku-ji στην περιοχή Setagaya του Τόκιο κατά την περίοδο Edo (1603–1868). Σύμφωνα με τους ιστορικούς του ναού, ενώ κυνηγούσε γεράκια, ο daimyo (περιφερειακός ηγεμόνας) Ii Naotaka σώθηκε από έναν κεραυνό όταν η γάτα Tama, το κατοικίδιο του ηγουμένου, τον κάλεσε να μπει στο Gōtoku-ji.
Ευγνώμων στη γάτα που του έσωσε τη ζωή, ο ηγεμόνας την έκανε προστάτη του ναού, όπου από τότε τιμάται στο δικό της ιερό.
Σήμερα, οι ήρεμοι χώροι του ναού είναι γεμάτοι με χιλιάδες αγάλματα γάτας διαφόρων μεγεθών που γνέφουν. Οι επισκέπτες έρχονται να δουν την ποικιλία των λευκών γατών – που συνήθως έχουν σχήμα ιαπωνικού bobtail, μια ράτσα που εμφανίζεται συχνά στην τοπική λαογραφία – και να προσευχηθούν για τύχη. Τα αγάλματα μπορούν να αγοραστούν στον ναό και συνήθως αφήνονται ως προσφορά, αν και πολλοί τα παίρνουν σπίτι ως αναμνηστικό.
Σε μια άλλη ιστορία κοντά στην Ασακούσα του Τόκιο, σύμφωνα με το National Geographic, η παράδοση μιλάει για το Maru-Shime No Neko ( «γάτα καλής τύχης») του Ιερού Imado, μια παραλλαγή της γάτας που γνέφει και κάθεται πλάγια με το κεφάλι της στραμμένο προς τα εμπρός. Το 1852, μια ηλικιωμένη γυναίκα που ζούσε στο Imado ήταν τόσο φτωχή που δεν μπορούσε πλέον να ταΐσει την γάτα της και αναγκάστηκε να την αφήσει να φύγει. Εκείνο το βράδυ η γάτα εμφανίστηκε στη γυναίκα σε ένα όνειρο και είπε: «Αν φτιάξει γάτες που μου μοιάζουν, θα σου φέρω καλή τύχη».
Ακολουθώντας τις οδηγίες της γάτας, η ηλικιωμένη γυναίκα έφτιαξε ειδώλια από κεραμικά Imado-yaki και πήγε στο ιερό για να τα πουλήσει στις πύλες. Η γάτα τήρησε την υπόσχεσή της και τα κεραμικά ειδώλια έγιναν γρήγορα πολύ δημοφιλή, σώζοντας την ηλικιωμένη γυναίκα από τη φτώχεια. Την ίδια χρονιά, ο διακεκριμένος χαράκτης Hiroshige Utagawa απεικόνισε τις γάτες που πωλούνταν σε μια αγορά στην αναγνωρισμένη ξυλογραφία του (η παλαιότερη γνωστή εικόνα της γάτας τύχης).
Πόσο σημαντικές είναι οι γάτες στην Ιαπωνία
Όποια και αν είναι η ακριβής τοποθεσία προέλευσης του αγάλματος ή η ιστορία της, ένα πράγμα είναι σίγουρο: Οι γάτες φέρνουν καλή τύχη. Ο λόγος για την επικράτησή τους φαίνεται να συνδέεται και με άλλους λόγους. Το 1602, ένα αυτοκρατορικό διάταγμα άφησε ελεύθερες όλες τις γάτες στην Ιαπωνία, με σκοπό να εκμεταλλευτεί τη φυσική ικανότητα των αιλουροειδών για τον έλεγχο των παρασίτων, ειδικά στην κοινότητα της σηροτροφίας. Μετά την παρακμή του εμπορίου μεταξιού, οι γάτες κατ’ επέκταση παρέμειναν ως φυλαχτά για την ευημερία μιας επιχείρησης.
Επιπλέον οι πόλεις αγκαλιάζουν τις άγριες γάτες για να ελέγξουν τον αυξανόμενο πληθυσμό τρωκτικών.
Βέβαια σύμφωνα με την παράδοση η γάτες στην Ιαπωνία είναι κάτι παραπάνω από ζώα που ελέγχουν τα παράσιτα και τα τρωκτικά «Η σημασία της maneki-neko έγκειται στη μυθοποιημένη δύναμή της να φέρνει καλή τύχη στον ιδιοκτήτη», λέει η Yoshiko Okuyama, καθηγήτρια Ιαπωνικών στο Πανεπιστήμιο της Χαβάης στο Χίλο.
Φενγκ Σούι: Τρία πράγματα που μπλοκάρουν την ευημερία στο σπίτι
«Μια ιαπωνική παροιμία, Neko Wo Koroseba Nanadai Tataru (Αν σκοτώσεις μια γάτα, θα στοιχειώνει την οικογένειά σου για επτά γενιές) βασίζεται σε μια λαϊκή πεποίθηση ότι οι γάτες είναι εκδικητικές και έχουν μακροζωία πέρα από την ανθρώπινη ζωή», συνεχίζει η Okuyama. Υπάρχει μια βαθιά ριζωμένη πεποίθηση στη δύναμη των γατών: Φρόντισέ τες και θα σε φροντίσουν.
Η επικράτηση των αγαλμάτων γάτας στην Ιαπωνία δεν πέρασε απαρατήρητη. Στο βιβλίο της του 1927 με τίτλο «Μοτίβα Ζώων στην Ασιατική Τέχνη», η Katherine M. Ball περιγράφει τις γάτες maneki-neko – συνήθως από πηλό, μερικές φορές από παπιέ μασέ – ως «μια απλή και δημοφιλή μορφή μαγείας».
«Αυτή η εικόνα χρησιμοποιείται ως φυλαχτό σχεδιασμένο για να προωθεί την ευημερία αλλά και να μπουν πελάτες στις επιχειρήσεις. Βρίσκεται στην είσοδο εστιατορίων και καταστημάτων, όπου, με τις γοητευτικές ιδιότητες της γάτας και το υψωμένο πόδι της, μπορεί να προσκαλέσει πελάτες και να τους ζητήσει να μπουν», συνεχίζει ο Ball.
Οι γάτες Maneki-Neko σήμερα
Σχεδόν έναν αιώνα αργότερα, υπάρχει πλέον μια ποικιλία χρωμάτων και σχεδίων για διαφορετικά είδη τύχης. Αν ανησυχείτε για την ασφάλεια σας, επιλέξτε ένα μπλε άγαλμα για να σας κρατήσει ασφαλείς. Το ροζ είναι για όσους αναζητούν τύχη στον έρωτα. Η διάσημη χρυσή εκδοχή προσελκύει ευημερία.
Η σημασία αλλάζει επίσης ανάλογα με το ποιο πόδι είναι υψωμένο: το δεξί πόδι προσελκύει χρήματα και καλή τύχη. Το αριστερό προσκαλεί φιλία και πελάτες. Άλλες προσθήκες περιλαμβάνουν ένα ryō (ένα οβάλ ιαπωνικό νόμισμα) που αντιπροσωπεύει τον πλούτο, καθώς και ιστορικά αληθινά αξεσουάρ, όπως μια σαλιάρα ή ένα κουδούνι, που δείχνουν πώς οι γάτες θεωρούνταν και φροντίζονταν στην ιαπωνική κοινωνία.
Πώς έγιναν τόσο διάσημες οι γάτες της τύχης
Παραμένει ασαφές πώς αυτά τα εμβληματικά αγάλματα εξαπλώθηκαν έξω την Ιαπωνία για να γίνουν τόσο γνωστά σε όλη την Ασία και τον υπόλοιπο κόσμο.
Σύμφωνα με ένα προπτυχιακό ερευνητικό πρόγραμμα με επικεφαλής τον Μπιλ Μάουρερ, καθηγητή ανθρωπολογίας στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια, στο Ίρβιν, τα ειδώλια χρονολογούνται από την περίοδο Μεϊτζί (1868–1912). Σε μια προσπάθεια να φαίνονται πιο εκλεπτυσμένα στους συντηρητικούς Δυτικούς, η κυβέρνηση Μεϊτζί θέσπισε το Διάταγμα περί Δημόσιας Ηθικής το 1872. Ο νόμος απαγόρευσε τα φαλλικά φυλαχτά που συχνά εκτίθεντο σε χώρους πορνείας. Τα Μανέκι-νέκο χρησιμοποιούνταν ως ανταλλακτικά στολίδια και η υιοθέτηση του μανέκι-νέκο ως φυλαχτό για ευημερία σύντομα εξαπλώθηκε σε άλλες ασιατικές χώρες και κοινότητες.
Η άνθηση της ιαπωνικής ποπ κουλτούρας κατά την εποχή της «Cool Japan» των δεκαετιών του 1980 και του 1990 – που συνέπεσε με το δεύτερο κύμα μετανάστευσης των Κινέζων στις ΗΠΑ – ενσωμάτωσε τις γάτες της τύχης maneki-neko στην mainstream κουλτούρα.
Οι γάτες άρχισαν να εμφανίζονται σαν χαρακτήρες στην τέχνη, τη μόδα, ακόμη και στα βιντεοπαιχνίδια. «Αυτή η μυθολογία των γατών έχει επεκταθεί στη σημερινή ποπ κουλτούρα», λέει ο Okuyama, επικαλούμενος το anime του Hayao Miyazaki, The Cat Returns, στο οποίο ο κύριος χαρακτήρας ανταμείβεται επειδή έσωσε μια γάτα. Ένα άλλο παράδειγμα είναι το Meowth, το Pokémon που μοιάζει με γάτο με ένα νόμισμα στο κεφάλι του, και του οποίου η ειδική κίνηση στα αγγλικά είναι «pay day» όπου ο παίκτης μπορεί να εισπράξει επιπλέον μετρητά μετά από μια μάχη.
Οι γάτες της τύχης Maneki-Neko έχουν το δικό τους μουσείο και γιορτή
Το Μουσείο Τέχνης Manekineko στην Οκαγιάμα παρουσιάζει μια συλλογή με περισσότερα από 700 αγάλματα τυχερών γατών από όλες τις εποχές. Οι γάτες γιορτάζονται επίσης κάθε χρόνο τον Σεπτέμβριο, όταν πραγματοποιείται το Φεστιβάλ Manekineko σε διάφορες πόλεις σε όλη τη χώρα.
Μην Κρατάτε Αυτά τα 4 Πράγματα στο Σπίτι Σύμφωνα με το Φενγκ Σούι γιατί φέρνουν φτώχεια και ατυχία
φώτο freepik
