Ζιζάνια ονομάζουμε τα ανεπιθύμητα αγριόχορτα που εμφανίζονται στον κήπο μας και “φυτρώνουν εκεί που δεν τα σπέρνουμε”.
Πρόκειται για φυτά που εμφανίζονται σε σημεία όπου δεν είναι επιθυμητά, ανάμεσα από λαχανικά, γύρω από καλλωπιστικά φυτά και τον κορμό των καρποφόρων δέντρων. Τα αγριόχορτα αποτελούν ένα διαρκές πρόβλημα στον κήπο και το χωράφι μας, εμποδίζοντας τις καλλιέργειες μας να αναπτυχθούν.
Τα ζιζάνια δεν εμφανίζονται μόνο σε ερασιτεχνικούς κήπους, αλλά αποτελούν μεγάλο πρόβλημα και για τους περισσότερους επαγγελματίες καλλιεργητές.
Για την καταπολέμηση των ζιζανίων στις συμβατικές καλλιέργειες, οι παραγωγοί χρησιμοποιούν διάφορα χημικά σκευάσματα υψηλής δραστικότητας με τα οποία ψεκάζουν για να ξεράνουν τα αγριόχορτα.
Στο σημερινό άρθρο, θα αναφερθούμε σε οικολογικούς τρόπους και σε φυσικά σκευασμάτα που χρησιμοποιούμε για την αντιμετώπιση των ζιζανίων. Τα φυσικά ζιζανιοκτόνα είναι πιο φιλικά για τον κήπο μας και το περιβάλλον, αν και δεν είναι το ίδιο ισχυρά, σε πολλές περιπτώσεις είναι αρκετά αποτελεσματικά.
Ας δούμε λοιπόν, ποια φυτά ονομάζουμε ζιζάνια, τι προβλήματα δημιουργούν και με ποιους φυσικούς τρόπους μπορούμε να αντιμετωπίσουμε τα αγριόχορτα που φυτρώνουν στον κήπο μας χωρίς να επιβαρύνουμε το περιβάλλον και την υγεία μας, ώστε να εξασφαλίσουμε υγιή φυτά και αποδοτικές καλλιέργειες.
Ποια φυτά ονομάζουμε ζιζάνια;
Υπάρχουν εκατοντάδες φυτά που μπορούν να γίνουν ζιζάνια και να αναπτυχθούν σε χώρους και χρονικά διαστήματα που δεν επιθυμούμε. Από τον κήπο και το χωράφι μας, μέχρι τους δρόμους και τα πεζοδρόμια.
Βασικό χαρακτηριστικό στα περισσότερα ζιζάνια είναι το γεγονός ότι απλώνονται εύκολα σε μεγάλη έκταση και είναι πολύ προσαρμοστικά. Επιβιώνουν δηλαδή ακόμα και στα πιο δύσκολα σημεία και έχουν μηχανισμούς που τους επιτρέπουν να διατηρούνται και να πολλαπλασιάζονται σε συνθήκες που άλλα φυτά δεν τα καταφέρνουν.
Ορισμένα ζιζάνια είναι ετήσια που φυτρώνουν και ξεραίνονται κατά τη διάρκεια της χρονιάς και ορισμένα είναι πολυετή και επιβιώνουν για πολλά χρόνια.
Κάθε ανεπιθύμητο αγριόχορτο έχει πολλές ονομασίες ανά περιοχή της χώρας μας. Μερικά από τα πιο διαδεδομένα ζιζάνια είναι η κύπερη, η οξαλίδα, η τσουκνίδα, η μολόχα, ο βέλιουρας, η αγριάδα, η φτέρη και η περικοκλάδα.
Τι ζημιές προκαλούν τα αγριόχορτα στα υπόλοιπα φυτά του κήπου;
Τα προβλήματα που προκαλούν τα ανεπιθύμητα αγριόχορτα διαφέρουν ανάλογα το είδος του ζιζανίου, την εποχή που φυτρώνει και το πόσο πυκνά εμφανίζεται στον κήπο μας
Στις περισσότερες περιπτώσεις καλλιεργειών, η μεγάλη ανάπτυξη των ζιζανίων προκαλεί σημαντική απορρόφηση των θρεπτικών συστατικών και του νερού του εδάφους με αποτέλεσμα να “πνίγουν” τα υπόλοιπα φυτά.
Επιπλέον, τα αγριόχορτα απορροφούν μέρος από το λίπασμα που έχουμε προσθέσει στα φυτά μας. Εκτός από την οικονομική επιβάρυνση, η απορρόφηση του λιπάσματος από τα ζιζάνια έχει αρνητικές επιπτώσεις στην ποιότητα και την ποσότητα της παραγωγής των καλλιεργειών μας.
Αρκετά ζιζάνια προσβάλλονται από τα ίδια έντομα και ασθένειες που προσβάλλουν και τις καλλιέργειες λαχανικών ή τα καλλωπιστικά φυτά του κήπου μας. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα τη διατήρηση σημαντικών εστιών μόλυνσης των ασθενειών και των εντόμων που επεκτείνονται στα φυτά μας όταν επικρατήσουν κατάλληλες συνθήκες θερμοκρασίας και υγρασίας.
Μπορούν τα ζιζάνια να έχουν ευεργετική επίδραση στον κήπο;
Σε αρκετές περιπτώσεις, τα ζιζάνια δεν κάνουν τόσο σημαντική ζημιά στην καλλιέργεια μας και δεν είναι απαραίτητο να κάνουμε κάποια επέμβαση.
Κάποιες φορές, μάλιστα, τα αγριόχορτα συμβάλλουν θετικά στη δομή του εδάφους και συνδυάζονται αρμονικά με δενδρώδεις καλλιέργειες.
Για παράδειγμα, αρκετοί καλλιεργητές εσπεριδοειδών αφήνουν πολλές φορές την οξαλίδα γύρω από τα δέντρα, για να διατηρεί την υγρασία και να μειώνει την παγωνιά τις ξάστερες νύχτες του χειμώνα.
Επιπλέον, για καλλιέργειες καρποφόρων δέντρων σε επικλινή εδάφη που δέχονται δυνατούς ανέμους και βροχοπτώσεις, τα αγριόχορτα μπορεί να αποδειχθούν ιδιαίτερα ωφέλιμα, καθώς συγκρατούν το χώμα και εμποδίζουν την διάβρωση του εδάφους από το νερό και τον αέρα.
Αξίζει να αναφέρουμε ότι ορισμένα αγριόχορτα έχουν την ιδιότητα να αυξάνουν τη γονιμότητα του εδάφους, κάποια χρησιμοποιούνται για τις φαρμακευτικές τους ιδιότητες και άλλα χρησιμοποιούνται ως τροφή ζώων.
Φυσικοί τρόποι για την αντιμετώπιση ανεπιθύμητων αγριόχορτων (ζιζάνια) στον κήπο
Τα ζιζάνια εμφανίζονται σε σημεία που είναι ανεπιθύμητα
Φυσικοί τρόποι αντιμετώπισης για τα αγριόχορτα στον κήπο
Η καταπολέμηση των ζιζανίων ξεκινάει, συνήθως, πριν την έναρξη της καλλιέργειας και συνεχίζεται ανάλογα με την ένταση του προβλήματος.
Υπάρχουν αρκετοί οικολογικοί τρόποι για τη βιολογική αντιμετώπιση των ανεπιθύμητων αγριόχορτων που μπορούμε να εφαρμόσουμε ανάλογα το είδος της καλλιέργειας και τα ζιζάνια που καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε.
Για να έχουμε μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα, μπορούμε να συνδυάσουμε διαφορετικά μέτρα.
Οι φυσικοί τρόποι που χρησιμοποιούνται στην οικολογική και στη βιολογική γεωργία για την καταπολέμηση των ζιζανίων είναι οι εξής:
1. Κάνουμε χλωρή λίπανση
Η αξιοποίηση καλλιεργειών με κατάλληλα φυτά για χλωρή λίπανση όπως ο βίκος, τα κουκιά, ο αρακάς και η βρώμη εκτός από την ενίσχυση του εδάφους με θρεπτικά συστατικά, βοηθά και στην αντιμετώπιση των ζιζανίων. Η πυκνή σπορά αυτών των καλλιεργειών φέρνει θετικά αποτελέσματα, καθώς το δυνατό ριζικό σύστημα των φυτών περιορίζει και εμποδίζει την ανάπτυξη των αγριόχορτων την επόμενη καλλιεργητική χρονιά.
2. Χρησιμοποιούμε φύλλα πλαστικού ή γεώπανο
Η χρήση νάιλον πλαστικού ή υφάσματος εδαφοκάλυψης βοηθά στην αντιμετώπιση των ζιζανίων στις καλλιέργειες λαχανικών. Συγκεκριμένα, καλύπτουμε το έδαφος με φύλλο από μαύρο ή λευκό πλαστικό για την φύτευση του λαχανόκηπου και ανοίγουμε τρύπες για να φυτέψουμε μέσα τα λαχανικά μας. Το πλαστικό καλύπτει το έδαφος και εμποδίζει τα ανεπιθύμητα χόρτα να φυτρώσουν, ενώ τα φυτά μας αναπτύσσονται κανονικά.
3. Καταστρέφουμε τα ζιζάνια με όργωμα
Ένας παραδοσιακός τρόπος καταπολέμησης των αγριόχορτων είναι το όργωμα όταν τα ζιζάνια είναι σε αρχικό στάδιο ανάπτυξης. Επίσης, το βαθύ όργωμα το προηγούμενο καλοκαίρι από τη σπορά ή τη φύτευση, φέρνει στην επιφάνεια ρίζες και σπόρους των ζιζανίων που καταστρέφονται από τις υψηλές θερμοκρασίες του καλοκαιριού ή τις χαμηλές θερμοκρασίες του χειμώνα.
4. Χρησιμοποιούμε χορτοκοπτικό μηχάνημα
Ένας από τους πιο διαδεδομένους τρόπους οικολογικής αντιμετώπισης των ζιζανίων στις βιολογικές καλλιέργειες καρποφόρων δέντρων αλλά και του αμπελιού είναι η χρήση χορτοκοπτικών μηχανημάτων. Συγκεκριμένα, θερίζουμε συχνά τα ζιζάνια με χορτοκοπτικό μηχάνημα, σε στάδιο βλάστησης πριν την άνθιση ή κατά την ανθοφορία αλλά σίγουρα πριν δημιουργήσουν σπόρο.
5. Ρίχνουμε ροκανίδι και πευκόφλουδα για κάλυψη του εδάφους
Μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε διάφορα φυσικά υλικά για εδαφοκάλυψη και να καταπολεμήσουμε με οικολογικό τρόπο τα αγριόχορτα στον κήπο μας. Καλύπτουμε το χώμα γύρω από τα φυτά με ροκανίδι ή πευκόφλουδα για να εμποδίσουμε τα ανεπιθύμητα χόρτα να φυτρώσουν, λειτουργώντας ως φυσικά ζιζανιοκτόνα.
6. Βράζουμε νερό για κάψιμο των ζιζανίων
Μία σπιτική λύση για την αντιμετώπιση των αγριόχορτών του κήπου μας είναι να χρησιμοποιήσουμε βραστό νερό για το κάψιμο των ζιζανίων. Ρίχνουμε βραστό νερό πάνω στο φύλλωμα νεαρών αγριόχορτων για να μαραθούν και να ξεραθούν προσέχοντας φυσικά να μην πέσει το βραστό νερό σε φύλλωμα λαχανικών ή λουλουδιών καθώς θα προκαλέσουμε σοβαρό πρόβλημα στα φυτά.
7. Κάνουμε ηλιοαπολύμανση του εδάφους
Η ηλιοαπολύμανση του εδάφους είναι μία οικολογική μέθοδος απολύμανσης του εδάφους που χρησιμοποιούν οι καλλιεργητές στα χωράφια και στα θερμοκήπια για να καταπολεμήσουν έντομα, ασθένειες αλλά και σπόρους ζιζανίων που βρίσκονται στο έδαφος. Συγκεκριμένα, τη ζεστή περίοδο του καλοκαιριού, καλύπτουν το έδαφος που έχουν πρώτα ποτίσει με λεπτά διαφανή φύλλα πλαστικού παγιδεύοντας την ηλιακή ακτινοβολία στο χώμα.
8. Προμηθευόμαστε βιολογικά ζιζανιοκτόνα για την καταπολέμηση των αγριόχορτων
Για την καταπολέμηση των ζιζανίων, σε γεωπονικά καταστήματα θα βρούμε βιολογικά ζιζανιοκτόνα που έχουν σαν βασικό συστατικό το πελαργονικό οξύ που εξάγεται από το φυτό πελαργόνι. Ψεκάζουμε το φύλλωμα των αγριόχορτων προσέχοντας να μην έρθει σε επαφή με τα φύλλα των φυτών του κήπου μας.
9. Ψεκάζουμε με φυσικό ζιζανιοκτόνο για την αντιμετώπιση των αγριόχορτων
Για την αντιμετώπιση των αγριόχορτων που αναπτύσσονται στον κήπο μας, μπορούμε να δημιουργήσουμε ένα αυτοσχέδιο σκεύασμα χρησιμοποιώντας σπιτικά υλικά. Το συγκεκριμένο σκεύασμα λειτουργεί μόνο με την επαφή στο φύλλωμα των φυτών και δίνει λύση όσον αφορά το υπέργειο μέρος τους, “καίγοντας” τα φύλλα των αγριόχορτων.
Υλικά
- 4 κουταλιές της σούπας ξύδι
- 1 κουταλιά της σούπας οινόπνευμα
- 1 κουταλιά της σούπας πράσινο σαπούνι
- 1 λίτρο νερό
Εφαρμογή
Βάζουμε 4 κουταλιές της σούπας ξύδι, 1 κουταλιά της σούπας οινόπνευμα και 1 κουταλιά της σούπας τριμμένο πράσινο σαπούνι σε ένα λίτρο καυτό νερό και το ανακατεύουμε μέχρι να διαλυθεί ομοιόμορφα. Στη συνέχεια ψεκάζουμε το πάνω μέρος του φυλλώματος των ανεπιθύμητων χόρτων, κάνοντας μία καλή διαβροχή για να τα ξεράνουμε. Για μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα της εφαρμογής, προτιμούμε το ράντισμα των φυτών να γίνεται τις μεσημεριανές ώρες που επικρατούν υψηλές θερμοκρασίες
10. Εκτρέφουμε ζώα στον χώρο καλλιέργειας
Η εκτροφή ζώων στον χώρο καλλιέργειας καρποφόρων δέντρων είναι ένας αποτελεσματικός και οικολογικός τρόπος αντιμετώπισης των ανεπιθύμητων χόρτων στο χωράφι. Για παράδειγμα, σε αρκετούς ελαιώνες, γίνεται εκτροφή κοτών και γαλοπούλων τα οποία τρέφονται με τα αγριόχορτα, περιορίζοντας την ανάπτυξή τους.
Κι ένα μυστικό για την φυσική καταπολέμηση των ζιζανίων
Υπάρχει μεγάλος κίνδυνος μεταφοράς ζιζανίων στον κήπο μας όταν παίρνουμε χώμα από άλλο χωράφι και το φέρνουμε στον κήπο μας. Πριν πάρουμε χώμα, καλό είναι να ελέγχουμε σχολαστικά το χωράφι που έχει γίνει εκσκαφή καθώς και τα διπλανά χωράφια, για να διαπιστώσουμε αν υπάρχουν μεγάλοι πληθυσμοί από αγριόχορτα που μπορεί να μεταφερθούν με το χώμα στον κήπο μας.
